“`html

Yunanistan’da Siyasi Dinamiklerde Önemli Değişimler

LEFKOŞA – Yunanistan’da sosyal demokrasi alanında dikkat çekici gelişmeler meydana geliyor. Tarihinde ilk defa, seçim yapılmadan ana muhalefet partisi değişti. SYRIZA’nın iktidar döneminde iki yeni partinin kurulmasıyla başlayan iç bölünmeler, halen devam ediyor. Geçtiğimiz bir yıl içinde SYRIZA’dan ayrılan eski milletvekilleri, iki yeni siyasi oluşum gündeme getirdi. Bu durumla birlikte, eski yapısının zayıfladığı görülen SYRIZA, altı partili bir oluşuma dönüştü ve geçmişte ülkenin kaderini belirleyen bu siyasi akım, ana muhalefet partisi olma konumunu kaybetti.

SYRIZA içindeki istifaların ardı arkası kesilmeyince, önceki seçimlerde üçüncü sırada yer alan PASOK-Değişim Hareketi, ana muhalefet konumuna yükseldi. Son yapılan anketler, PASOK ile SYRIZA’nın da aralarında bulunduğu yedi partinin, yüzde 35’lik oy oranını paylaştığını göstermekte. Muhalefetin çok parçalı yapısı, iktidardaki muhafazakâr Yeni Demokrasi Parti (YD) için ise işlerin daha da kolaylaşmasına zemin hazırlıyor.

PASOK’un Yeniden Doğuşu

Büyük bir kök salma geçmişine sahip olan PASOK, son yıllarda önemli bir yeniden yapılanma sürecine girmiştir. 2021 yılında yaşanan liderlik yarışı, önceki lider Fofi Gennimata’nın sağlık problemleri ve sonrasında yaşanan vefatıyla birlikte, partide köklü değişimler getirdi. Nikos Androulakis’ın 2021 sonlarında parti lideri olarak seçilmesiyle birlikte, PASOK güç kazanmaya başladı. 2023 seçimlerinde oy oranını yüzde 11,84’e çıkararak toplamda 32 milletvekili kazandı.

Parti içindeki bazı önemli isimlerin, örneğin Andreas Loverdos’un siyasî sebeplerle ayrılmasının ardından, PASOK yeni bir enerji yakalayarak yenilik sürecini hızlandırdı. Avrupa Parlamentosu seçimlerinde elde ettiği yüzde 12,79’luk oy oranıyla üçüncü parti konumunu sürdürse de, SYRIZA’yı geçememesi, parti içinde tartışmalara neden oldu. Yakın tarihte gerçekleştirilmiş olan liderlik seçiminde Giritli siyasetçi Androulakis tekrar liderlik koltuğuna oturdu.

Son günlerde SYRIZA’da yaşanan vekil istifalarının ardından PASOK, Yunan Parlamentosu’nda ana muhalefet partisi konumuna yükselmeyi başardı.

SYRIZA’nın Bölünmesi ve Düşüşü

SYRIZA, son seçimlerde beklenen başarıyı gösteremedi ve oy kaybına uğradı. Mayıs 2023 seçimlerinde yüzde 20,07 oy alarak 71 milletvekili çıkartan partinin Haziran seçimlerindeki oy oranı yüzde 17,83’e düşerek milletvekili sayısını 47’ye indirdi. Bu başarısızlık sonrasında lider Aleksis Çipras, istifa ederek yeni bir liderlik seçimi yapılmasına olanak tanıdı. Oylama sonucunda Stefanos Kasselakis, yüzde 55,98 oyla partinin yeni lideri oldu.

Ancak Kasselakis’in liderliği, parti içinde derin bölünmelere yol açtı. Özellikle “Şemsiye” adı verilen iç muhalefet grubunun eleştirileri ve bazı milletvekillerinin ayrılması, partinin zayıflamasına neden oldu. Kasım 2023’te, parti içindeki çatışmalar dolayısıyla bazı önemli isimlerin istifası ve yeni bir siyasi oluşum olan Yeni Sol’un kurulmasıyla SYRIZA daha da sarsıldı.

SYRIZA’daki iç karışıklıkların 2024 boyunca sürmesi bekleniyor. 2024 sonbaharında parti yönetimi, Kasselakis’in liderliğine son verme kararı alarak olağanüstü kongreye gitme yolunu açtı. Pazar günü yapılan kongre sonucunda Sokratis Famelos, yüzde 49 oyla partinin yeni lideri seçildi.

Yeni Bir Siyasi Hareket: Demokrasi Hareketi

Kasselakis’in liderlik değişikliği ve iç mücadelenin yoğunlaşması, onu yeni bir siyasi parti kurma yoluna itti. Geçtiğimiz günlerde partisinden ayrılan Kasselakis, “Demokrasi Hareketi” adı altında yeni bir siyasi oluşumunu duyurdu. Genç siyasetçi, yeni partisini “modern merkez sol” ve “ilerici” bir perspektifle konumlandırıyor. Eski SYRIZA üyeleri ve tanınmış siyasetçiler, yeni partiye katılmaya başladı. Demokrasi Hareketi, kurulma aşamasında anketlerde yüzde 7’lik bir oy oranına ulaştı.

Yeni Sol’un Başarısızlığı

Kasselakis’in liderliğine karşı çıkan ve 2023 seçimlerinde SYRIZA’dan meclise giren milletvekilleri, partideki bölünmelere yol açarak yeni bir parti olan Yeni Sol’u oluşturdular. 1 Mart 2024’te kurulan partinin lideri, Aleksis Haritsis’tir. Yeni Sol, kendini “Avrupa yanlısı”, “ekolojik” ve “modern sol” olarak tanımlıyor.

11 milletvekiliyle parlamentoda temsil edilen Yeni Sol, Kasım 2024’teki ilk kongresini gerçekleştirdi. Kuruluş sürecinde hem yerel hem de Avrupa Parlamentosu seçimlerine katılan Yeni Sol, beklentilerin altında kaldı.

SYRIZA’daki Geçmiş Bölünmeler

SYRIZA, geçmişte de pek çok kez bölünmelere tanık oldu. 2015’te, o dönemdeki lider Aleksi Çipras’ın politikalarına karşı çıkan Zoi Konstantopoulou, SYRIZA’dan ayrılarak “Özgürlük Seyri” adlı partiyi kurdu. Bu parti, ulusal borçların silinmesi, adalet ve demokrasi gibi konuları ön plana çıkararak radikal sol bir kanadı temsil etmeyi hedefledi ve 2023 seçimlerinde meclise girmeyi başardı.

2015 dönemi kopuşların ardından Panagiotis Lafazanis liderliğinde Halk Birliği (Laiki Enotita) kuruldu. Ancak, bu parti sonraki seçim süreçlerinde anlamlı bir varlık gösteremeyerek eriyip gitti.

Yanis Varoufakis ve MeRA25

Eski maliye bakanı Yanis Varoufakis, 2018 yılında MeRA25 partisini kurarak Yunanistan’daki sol siyasete yeni bir nefes getirmeyi amaçladı. Parti, “Avrupa gerçekçi itaatsizliği” mottosuyla neoliberal politikaların karşısına alternatif bir ekonomik model sunmayı hedefliyor. MeRA25, 2019 genel seçimlerinde yüzde 3,44 oy alarak parlementoya girmeyi başardı, ancak 2023 seçimlerinde barajın altında kalarak meclis dışında kaldı.

Parçalı Siyasi Yapı ve Oy Dağılımı

Yunanistan’daki sosyal demokrat ve sol partilerin parçalı yapısı, mevcut siyasi dengeleri ciddi şekilde etkiliyor. Sonuçları kamuoyuyla paylaşılan yeni bir anket, Yunan solundaki bölünmenin iktidar için avantaj sağladığını ortaya koydu.

Ankete göre, iktidardaki muhafazakâr YD, yüzde 27,2’lik oy oranıyla liderliğini koruyor. YD’yi yüzde 15,7 ile PASOK izliyor. PASOK ile birlikte beş parti, sosyal demokrat oy pastasının yüzde 35’ini paylaşıyor (Demokrasi Hareketi-Kasselakis: yüzde 7, SYRIZA: yüzde 4,3, Özgürlük Seyri: yüzde 3,5, MeRA25: yüzde 3, Yeni Sol: yüzde 2,5).

Kararsızların oranı yüzde 7,5 olarak belirlenirken, Yunanistan Komünist Partisi’nin oy oranı ise yüzde 8,0 oldu. Aşırı sağcı partilerin toplam oy oranı ise yüzde 18 seviyelerinde (Helen Çözümü yüzde 8,5, Mantığın Sesi yüzde 7,0, Niki yüzde 3,0).

Son anketler, toplamda sosyal demokrat ve sol partilerin yüzde 35’lik bir oy potansiyeline sahip olduğunu, fakat bu oyların yedi farklı parti arasında bölündüğünü gösteriyor. Bu yapı, güçlü bir muhalefetin oluşmasına engel olurken, sağ partilerin güçlenmesine de katkıda bulunuyor.

“`